The Blog Single

مهریه چیست؟

مهریه مال منقول یا غیرمنقولی است که با توافق طرفین در سند ازدواج ذکر می شود و در ازدواج های اسلامی رواج دارد. در ماده 1078 قانون مدنی مهریه در معنای هر چیزی که مالیت داشته باشد و شخص بتواند آن را تملک نماید، بیان شده است. مهریه که صداق هم نامیده می شود باید دارای ارزش مالی باشد و قابلیت تبدیل شدن به پول و ارز رایج کشور را داشته باشد. موضوعات نامتعارف که ارزش پولی ندارند مانند بال مگس را نمی توان به عنوان صداق مطالبه شوند. به بیان دیگر مهریه فقط باید شامل موضوعاتی باشد که دارای منفعت و سود عقلانی و شرعی هستند و قابلیت تبدیل شدن به پول را داشته باشد.

مهریه چیست و انواع  مهریه؟

براساس ماده 1080 قانون مدنی میزان مهریه باید به نوعی تعیین شود که طرفین میزان حدودی را بدانند و ابهامی وجود نداشته باشد. میزان مهریه با توافق زوجین مشخص می شود. معلوم نبودن مهریه از نظر قانونی قابل قبول نیست، هرچند زوجین می‌توانند تعیین میزان مهریه را به بعد از وقوع عقد موکل نمایند که این موضوع نیز دارای شرایط خاصی است.

تعیین میزان مهر می تواند به شوهر یا شخص ثالثی واگذار شود، در این صورت شوهر یا شخص ثالث می توانند هر میزانی را تعیین نمایند. اما اگر این امر به زوجه سپرده شود زوجه نمی تواند بیشتر از میزان مهرالمثل را مشخص نماید.

♦ خدمات وکالتی گروه وکلای دادرسانی ♦

تفاوت مهریه در عقد دائم و موقت

برخلاف نفقه که در پرداخت آن میان عقد دائم و موقت تفاوت وجود دارد، در مهریه بین عقد دائم و موقت تفاوتی نیست. در عقد موقت همانند عقد دائم مهریه و مقدار آن با توافق طرفین مشخص می گردد.

در عقد موقت تعیین مهریه الزامی است. تعیین نکردن مهریه در عقد موقت، عقد را باطل می نماید. اما در عقد دائمی زوجین می توانند تعیین مهریه را به بعدا موکول نمایند و مشکلی در این باره وجود ندارد.

به محض جاری شدن عقد زن مالک مهریه می شود و هر زمانی که بخواهد می تواند برای دریافت آن درخواست قانونی نماید. به بیان دیگر، درخواست پرداخت مهریه منوط به طلاق و جدایی نیست و در طول زندگی مشترک و زمانی که هیچ مشکلی بین زوجین وجود ندارد، نیز زوجه می تواند مهریه را مطالبه نماید.

با اتمام مدت زمان عقد موقت حق زن برای مطالبه مهریه از بین نمی رود و وی قادر به مراجعه به دادگاه و خواهان پرداخت مهریه از سوی مرد شود.

تعیین کردن مدت و قسط بندی مهریه نزد دادگاه یا با توافق طرفین برای پرداخت از نظر قانونی ممکن است. راهنمایی از وکیل خانواده خوب و دریافت مشاوره حقوقی از وی برای درخواست قانون مهریه و کسب اطلاعات در رابطه با چگونگی مراحل قانونی پیش از هر نوع اقدام قانونی توصیه می شود.

وکیل خانواده با تجربه و سابقه تخصصی و با ارائه مناسب ترین روش ها از هدر رفتن وقت و انرژی اشخاص جلوگیری می‌نماید و با پیگیری پرونده موجبات آرامش خاطر موکلین خود را فراهم می نماید.

چنانچه پیش از ارتباط زناشویی زوجین تصمیم به جدایی بگیرند، زوجه می تواند نیمی از مهریه را درخواست نماید و اگر قبلا بیش تر از نصف مهریه را دریافت کرده، زوج حق دارد میزان مازاد را به صورت قیمت یا مثل مال یا خود مال را مطالبه نماید.

انواع مهریه

با توجه به قوانین ایران مهریه در شرایط مختلف ممکن است به شرح زیر باشد:

مهرالمسمی:

براساس ماده 1082 قانون مدنی مهریه ای که مورد توافق طرفین قرار می گیرد و به محض وقوع عقد زن مالک آن می شود، مهرالمسمی نامیده می شود.

مهرالمثل:

در عقد دائم عدم تعیین مهر مجاز می باشد و زوجین می توانند بعد از ازدواج میزان مهر را مشخص نمایند، لیکن اگر پیش از توافق درباره مهریه، رابطه زناشویی میان زوجین صورت گیرد در این شرایط زوجه مستحق دریافت مهرالمثل خواهد بود. چنانچه پیش از تعیین میزان مهر و قبل از نزدیکی یکی از زوجین فوت کند، زوجه حق مطالبه هیچ نوع مهری را نخواهد داشت.

در تعیین مهرالمثل مسائلی مانند وضعیت و شرافت خانوادگی زن و عرف مدنظر قرار گیرد.

مهر المتعه:

در شرایطی که پیش از عقد مهریه مشخص نشده باشد، پس از عقد و قبل از نزدیکی شوهر بخواهد از همسر خود طلاق بگیرد، دادگاه زن را مستحق مهرالمتعه می داند. اگر بعد از نزدیکی و پیش از تعیین مهریه بخواهند از یکدیگر جدا شوند، مهرالمثل به زوجه تعلق می گیرد.

در تعیین مهر المتعه وضعیت مالی مرد و تمکن وی مدنظر قرار می گیرد.

انواع پرداخت مهرالسمی

پرداخت مهریه به دو روش عندالمطالبه و  مهریه عندالاستطاعه صورت می گیرد. مهریه عند المطالبه به معنی حال بودن مهریه است. هر زمانی که زن مهریه را مطالبه نماید مرد مکلف به پرداخت آن می شود.

مهریه عندالاستطاعه با توجه به توان مالی مرد پرداخت می شود. هر زمانی که زوجه درخواست پرداخت مهریه بنماید، دادگاه استطاعت مالی زوج را مدنظر قرار می دهد، اگر زوج تمکن مالی برای پرداخت مهریه داشته باشد باید نسبت به پرداخت آن اقدام کند. در غیر اینصورت و در شرایطی که مرد از پرداخت مهریه ناتوان است، زن باید تا زمانی که مرد توانایی مالی کسب نماید، برای دریافت مهریه صبر کند.

عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بودن مهریه با تراضی و توافق طرفین تعیین می شود و در سند ازدواج ذکر می گردد.  بعد از وقوع عقد نیز زوجین قادر به تغییر این قید هستند.

آیا فوت زوج در پرداخت مهریه تاثیری دارد؟

خیر، فوت زوج در پرداخت مهریه تاثیری ندارد و مهریه زوجه از اموال به جا مانده (ترکه) از زوج قابل پرداخت است. مهریه زوجه جزء دیون ممتاز قرار می گیرد و نسبت به دیگر دیون زوج برتری دارد. باییستی در اسرع وقت به زوجه متوفی پرداخت شود.

همچنین فوت زوجه نیز تغییری در مسئله ندارد و وراث زوجه قادر به مطالبه مهریه و دریافت آن خواهند بود.

نحوه مطالبه مهریه

برای مطالبه مهریه زن بایستی با در دست داشتن عقد نامه به اداره ثبت مراجعه نماید. درخواست خود مبنی بر دریافت مهریه را ثبت نماید. اداره ثبت با بررسی موضوع، اموال زوج به غیر از مستثنیات دین وی را توقیف می نماید تا بتواند مهریه زوجه را پرداخت کند.

در صورتی که زوج اموالی برای توقیف نداشته باشد، زوجه با همراهی وکیل خانواده به دادگاه خانواده مراجعه و درخواست خود را ارائه می نماید. رای مقتضی در دادگاه با بررسی اوضاع و احوال صادر می گردد.

 تفاوت مهریه عندالستطاعه و عندالمطالبه

حال که دانستیم دادخواست چیست و انواع مهریه کدام است، در اینجا خواهیم گفت در این دو نوع عندالاستطاعه و عندالمطالبه تفاوت مهریه چیست؟

• مهریه عندالمطالبه، مهریه‌ای است که زن در هر زمانی که نیاز دارد، می‌تواند از مرد خود بخواهد. در این حالت، مشروط به داشتن تمکن مالی از سوی مرد نیست و مرد وظیفه دارد هر زمانی که زن درخواست مهریه داشته باشد، آن را بپردازد. این نوع مهریه تنها نیاز به درخواست زن و تایید مهریه از سوی دادگاه دارد.
• اما در مهریه عندالاستطاعه، میزان و مبلغ مهریه بر اساس شرایط مالی و اقتصادی مرد تعیین می‌شود. اگر مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه را نداشته باشد، زن این امکان را ندارد تا زوج را برای پرداخت مهریه تحت‌فشار قرار دهد. در این نوع مهریه، مرد توانایی مالی خود را مطابق با امکانات و شرایط خود تعیین می‌کند.

پس تکلیف در این نوع از مطالبات مهریه چیست؟ در مهریه عندالمطالبه، ضمانت اجرایی برای پرداخت مهریه درنظر گرفته می‌شود و زن می‌تواند به‌ازای عدم‌پرداخت مهریه توسط مرد، حکم جلب بگیرد. اما در مهریه عندالاستطاعه، نیازی به ارائه حکم اعصار و تقسیط مهریه نیست و مرد متناسب با توانایی مالی خود می‌پردازد.

قانون جدید مطالبه مهریه

ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به‌وضوح مقرر می‌کند که پس از برگزاری مراسم عقد بین زن و مرد، زوجه به‌عنوان مالک مهریه شناخته می‌شود. در صورتی‌که زن درخواست مهریه داشته باشد، مرد مکلف است که این مهریه را به زوجه خود بپردازد و این موضوع مستقل از تمکین یا عدم تمکین زن تعیین می‌شود.

اما در این خصوص، شرایط و قوانین مهریه چیست؟ با اعمال تغییرات به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، شرایط پرداخت مهریه تغییر کرده است. با گرفتن یک وکیل طلاق خوب می‌توانید از مراحل جدید را به‌درستی پشت سر بگذارید. اگر مهریه از پیش به‌صورت وجه رایج مشخص شده باشد، مرد ملزم به محاسبه مهریه بر اساس تغییرات شاخص سالانه پول توسط بانک مرکزی ایران خواهد بود.

بنابراین مرد باید مهریه را به ارزش فعلی آن به زوجه پرداخت کند و ملاک پرداخت مهریه مبلغی که در سال‌های قبل تعیین‌ شده است، نخواهد بود. اگر زوج در طول زندگی خود فوت کند، مهریه زن تا روز فوت همسرش بر اساس قیمت فعلی محاسبه می‌شود و تغییرات در قیمت مهریه در مدت زمان انحصار وراثت تاثیری نخواهد داشت. این تغییرات در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به‌منظور اصلاح و بهبود شرایط پرداخت مهریه ارائه شده است.

شرایط دریافت مهریه طبق قانون جدید

در قانون جدید، شرایط دریافت مهریه چیست؟

• مهریه بر اساس نرخ روز و پس از صدور حکم دادگاه باید توسط مرد پرداخت شود. در اینجا، تاریخ اقامه دعوا یا تقدیم دادخواست توسط زن ملاک نیست.
• اگر برای مهریه نیاز به ارائه اموال غیرمنقول، منقول، یا حساب‌های بانکی مرد باشد، زن باید از طریق اجرائیات اداره ثبت، اقدام به دریافت مهریه کند.
• در مواردی که مهریه کمتر از ۲۰ میلیون تومان تعیین شده باشد، زن می‌تواند از شورای حل اختلاف برای مطالبه مهریه استفاده کند. اما اگر مهریه بیشتر از این مبلغ باشد، زوجه این امکان را دارد از طریق دفتر ازدواج که عقد در آن صورت گرفته است، در دادگاه برای مهریه خود اقدامات لازم را انجام دهد. این تغییرات به‌منظور اصلاح و تسهیل دریافت مهریه در قوانین جدید انجام شده است.

مهریه دختر باکره

در قوانین جدید شرایط برای دختر باکره در دریافت مهریه چیست؟ اگر صیغه طلاق بین زن و مرد رسمی شده باشد، اما رابطه زناشویی و نزدیکی بین آن‌ها وجود نداشته باشد، مهریه زن به نسبت نصف یا ۵۰٪ مهریه تعیین‌شده در صیغه طلاق تعیین خواهد شد.

به‌عبارت دیگر، اگر زن قبل از برقراری رابطه زناشویی درخواست طلاق کند و باکره باشد، مرد ملزم وظیفه دارد نصف مبلغ مهریه را بپردازد. برای انجام این فرآیند، مراحل مشابه با افراد دارای روابط زناشویی خواهد بود. در ابتدا، درخواست مهریه و لیست اموال مرد به دادگاه ارائه می‌شود. سپس، مقداری از اموال مرد که به اندازه ۵۰٪ از مبلغ مهریه معین شده است به‌عنوان مهریه تعیین و پرداخت خواهد شد.

این تغییرات در قوانین، به‌منظور تطابق با شرایط مختلفی که احتمال دارد در موارد مشخصی ایجاد شود، اعمال خواهد شد که بدین ترتیب، اهمیت ویژه‌ای به حفظ حقوق زنان و رسیدگی به موارد استثنا داده شده است.

راه‌های مطالبه با اجرا گذاشتن مهریه

اما روش‌های اجرای مهریه چیست؟ راه‌های مختلفی در نظر گرفته شده است که به زن امکان مطالبه مهریه در دوران عقد و یا بدون طلاق را می‌دهد. در تمام این روش‌ها، ارائه دادخواست مطالبه مهریه، مدارکی که اموال منقول، غیرمنقول و حساب‌های بانکی مرد را نشان می‌دهند و مدارک هویتی و سند ازدواج ضروری هستند. زن می‌تواند مهریه خود را به 3 روش زیر اجرا کند:

اجرای مهریه در دفاتر ازدواج و طلاق

در این روش، زن با تقدیم مدارک موردنیاز به دفاتر ازدواج، مهریه خود را مطالبه می‌کند.

اجرا گذاشتن مهریه در اداره اجرای ثبت

زن با تقدیم مدارک به اداره اجرای ثبت، مهریه را به اجرا خواهد گذاشت.

اجرای مهریه در دادگاه

در صورت‌نیاز، زن این امکان را دارد تا از مسیر دادگاه برای اجرای مهریه اقدام کند.

در صورتی‌که مهریه عند المطالبه باشد، زن ممکن است مرد را ممنوع الخروج کند. ضمن آنکه امکان توقیف اموال مرد و مطالبه مهریه بدون طلاق نیز در قوانین مربوطه وجود دارد. این روش‌ها به زن امکان تقاضای حقوق خود و اجرای مهریه را ارائه می‌دهند.