The Blog Single

دیه چیست؟

یکی از 4 مجازاتی که در ماده 14 قانون مجازات اسلامی به آن اشاره شده، دیه می باشد. میزان مورد نیاز پرداخت نرخ دیه و نحوه محاسبه دیه در برخی موارد معین و برخی نامعین است. مالی که در شرع به منظور پرداخت در جنایات غیر عمدی بر اعضاء، نفس و منافع و یا جنایات عمدی که دارای مجازات قصاص نیستند، توسط قانون گذار مشخص شده را دیه می نامند.

نحوه محاسبه دیه

مستند به ماده 17 قانون مجازات اسلامی دیه در 2 حالت باید پرداخت شود؛

الف) در جنایات غیر عمدی وارده بر نفس، اعضا و منافع

ب) در جنایات عمدی که به هر دلیلی مجازات قصاص ندارند.

پرداخت دیه صرفا مختص اشخاص حقیقی نیست و در صورتی که بین ورود خسارت و رفتار شخص حقوقی رابطه علیت مشاهده شود، می توان شخص حقوقی را نیز به پرداخت دیه محکوم نمود.

تفاوت ارش و دیه

مطابق ماده 448 قانون مجازات اسلامی دیه مال معینی است که در جنایت غیر عمدی وارده بر منغعت، اعضا و نفس افراد و یا در جنایات عمدی که دارای مجازات قصاص نیستند، تعیین می شود. در شرایطی نیز ممکن است به جای قصاص بر پرداخت دیه مصالحه شود.

با توجه به ماده مذکور دیه مالی معین است و قاضی یا دیگر مقامات قضایی نمی توانند با توجه به احوال و شرایط مقدار آن را تغییر دهند. ارش، دیه ای است که میزان آن در شرع معین نشده و دادگاه با توجه به عواملی که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت، نسبت به تعیین ارش اقدام می نماید.

عوامل موثر در تعیین ارش در دادگاه؛

الف) نوع و کیفیت جنایت ارتکاب یافته

ب) تاثیر جرم بر سلامت روحی و جسمی بزه دیده

پ) درنظر گرفتن میزان خسارت وارده با توجه به دیه معین در دیگر جرایم مشابه.

ت) جلب نظر تخصصی کارشناس مربوطه.

مطالب مفید: وکیل کیفری 

نحوه محاسبه دیه

مطابق ماده 549 قانون مجازات اسلامی موارد دیه کامل در شرع مقدس تعیین شده است و میزان دیه در آغاز هر سال از جانب رئیس قوه قضاییه و به شرح براساس نظر مقام رهبری تعیین و اعلام می گردد. ماده 550 همین قانون مدنی میزان دیه زن را نصف میزان دیه مرد دانسته است.

نرخ دیه کامل انسان در سال 1402

هر ساله با توجه به تورم و وضعیت اقتصادی کشور میزان دیه از جانب رئیس قوه قضاییه اعلام می شود. میزان و نرخ دیه انسان کامل اعلام شده در سال 1402 برای مردان 900 میلیون تومان و برای زنان 450 میلیون تومان در ماه های غیر حرام می باشد.

برای محاسبه میزان دیه اعضا و منافع نیز به میزان دیه انسان کامل توجه می شود.

در صورتی که رفتار مرتکب و فوت مجنی علیه در ماه های رجب، محرم، ذی القعده و ذی الحجه که ماه های حرام نامیده می شوند یا در حدود حرم مکه صورت گیرد، خواه جنایت عمدی یا غیر عمدی باشد، علاوه بر میزان دیه ای که در حالت عادی بایستی پرداخت می شود میزان یک سوم دیه به میزان اصلی اضافه می شود. این مسئله تغلیظ دیه نامیده می شود و صرفا در محدوده مکه یا در ماه های حرام مذکور اعمال می گردد.

میزان دیه امسال 900 میلیون تومان برای انسان کامل می باشد، چنانچه شامل تغلیظ دیه شود به مبلغ 1 میلیارد و 200 میلیون تومان افزایش می یابد. تغلیظ دیه صرفا مختص جنایت بر نفس و قتل می باشد و شامل جنایت بر منافع یا اعضا نمی شود.

◊ خدمات وکالتی گروه وکلای دادرسانی ◊

انواع دیه

دیه قتل، که هر ساله از سوی رئیس قوه قضاییه اعلام می شود. میزان دیه نفس در زنان نصف دیه مردان است. در ماه های حرام و حرم مکه به میزان یک سوم به این میزان افزوده می شود. در تغلیظ دیه فرقی میان زن و مرد، مسلمان و غیر مسلمان، بالغ یا نابالغ وجود ندارد و قوانین تغلیظ دیه برای همه به یک صورت اعمال می شود.

دیه جنایت بر اعضا و منافع

در جنایات غیر عمدی بر اعضا یا جنایات عمدی که قصاص ندارد یا بر پرداخت دیه به جای قصاص مصالحه می شود، دیه جنایت بر اعضا با توجه به مواد قانونی یا دیگر شرایط تعیین می شود.

دیه جنایت بر اعضا و منافع در زنان و مردان تا کمتر از یک سوم میزان کامل دیه مرد یکسان می باشد. در صورتی که میزان دیه در جنایت بر اعضا و منافع یک سوم یا بیشتر شود، میزان دیه زن نصف می شود.

در رابطه با ارش محدودیتی به این صورت وجود ندارد، لیکن میزان ارش در اعضا و منافع نباید از میزان دیه اعضا و منافع بیشتر شود و تفاوتی میان زن و مرد وجود ندارد.

نحوه محاسبه دیه

مطالب مفید: وکیل امنیتی و حقوق بشر

نرخ دیه مقدر اعضا و دیه جراحات

در قانون مجازات اسلامی برای مو، چشم، بینی، لاله گوش، لب، زبان ، دندان، گردن، فک، دست و پا، ستون فقرات، نخاع و نشیمنگاه، دنده و ترقوه، عقل، حواس پنج گانه و… دیه مشخص شده در شرایط مختلف تعیین شده است.

در مواردی که جنایت منجر به ایجاد جراحات در اشخاص می شود، ممکن است تعیین میزان دیه براساس میزان مقرر در قانون ممکن نباشد، به همین دلیل در مواد 709 تا 715 قانون مجازات اسلامی، قانون گذار به بیان دیه جراحات پرداخته است.

در قانون علاوه بر دیه انسان کامل و انواع مختلف آن به دیه جنین و دیه جنایت بر میت نیز توجه شده است. صدمات وارده بر جنین که منجر به سقط جنین یا نقص عضو وی شود، با درنظر گرفتن ضوابط قانونی متضمن پرداخت نرخ دیه خواهند شد. دیه جنایت بر میت به دلیل حفظ حرمت و آبروی میت، خانواده وی و تقبیح این گونه اعمال در نظر گرفته شده است.

چه کسانی مسئول پرداخت دیه هستند؟

در جنایات عمدی و غیر عمدی پرداخت دیه بر عهده شخص مرتکب می باشد. مستند به ماده 463 قانون مجازات اسلامی در صورتی که جنایت خطای محض با بینه ، علم قاضی یا قسامه ثابت گردد، مسئولیت پرداخت دیه با عاقله است. چنانچه مرتکب اقرار کند یا جنایت با نکول وی از سوگند یا قسامه ثابت شود، پرداخت دیه بر عهده مرتکب است.

در صورتی که جرم با اقرار مرتکب ثابت شود و عاقله اظهارات وی را تصدیق نماید، مسئولیت پرداخت دیه بر عهده عاقله قرار می گیرد.

پدر، پسر و اقوام ذکور نسبی پدری یا پدری و مادری به ترتیب طبقات ارث در دسته عاقله قرار می گیرند. کلیه اشخاصی که در زمان فوت مرتکب از وی ارث می برند، به صورت مساوی مسئول پرداخت دیه هستند.

داشتن نسب مشروع، عاقل و بالغ بودن، داشتن تمکن مالی در زمان پرداخت اقساط دیه از جمله شرایطی است که عاقله را واجد شرایط پرداخت دیه می نماید.

تفاوت دیه زن و مرد

در خصوص دانستن اطلاعات در رابطه با تعریف دیه باید گفت که تفاوت‌ها و تغییرات قانونی در زمینه دیه مرد و زن در اسلام و جدیدترین تصمیمات قوه قضائیه وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. ضمن آنکه قوانین بیمه شخص ثالث به‌دنبال حمایت از زنان و مردان سرپرست خانواده در موارد حوادث رانندگی و خسارات بدنی، موضوعات مهمی هستند که دانستن آن‌ها برای تمامی افراد الزامی خواهد بود.

از اصلی‌ترین دلایل تفاوت نحوه محاسبه دیه زن و مرد طبق اسلام این است که مردان به‌عنوان سرپرست خانواده، مسئولیت تامین خرج و هزینه‌های زندگی خانواده را برعهده دارند. این مسئله به معنای اساسی نقش‌آفرینی مرد در جامعه خواهد بود و تامین نیازهای مالی خانواده از وظایف آنها محسوب می‌شود.

به‌همین دلیل، قانون مجازات اسلامی نرخ دیه مرد را دو برابر دیه زن اعلام کرده است تا نیازهای مالی خانواده رفع شود. این تصمیم به جلوگیری از بروز مشکلات مالی در خانواده‌ها کمک می‌کند، اما باید تاکید شود که تفاوت دیه زن و مرد نباید به‌عنوان برتری مردان نسبت به زنان تفسیر شود.

به جای آن، این تفاوت‌ها به تعادل و تامین نیازهای مالی خانواده باز می‌گردد. در رابطه با این موضوع می‌توانید از مشاوره حقوقی درباره دیه کمک بگیرید.

دیه در ماه‌های حرام به چه شکل است؟

قطعا تا به این قسمت دانستید که دیه چیست؟. حال باید بگوییم که در ماه‌های حرام اسلامی که شامل محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه هستند، نحوه محاسبه دیه انسان بر اساس قوانین دینی تغییر می‌یابد. این تغییرات در ماه‌های حرام به‌دلیل اهمیت و مقدسات این ماه‌ها در اسلام اعمال می‌شود.

بنا به قانون تغلیظ دیه، دیه قتل انسان در این 4 ماه افزایش می‌یابد و به میزان یک سوم مبلغ کل دیه کامل محاسبه می‌شود. این تدابیر با قتل انسان ارتباط دارد و در سایر موارد در ماه‌های حرام و غیرحرام تفاوتی نخواهد داشت.

البته موارد دیگر در این ماه‌ها تغییراتی را در بر نمی‌گیرند. احتمال دارد در این مسیر، مسائل و چالش‌هایی در خانواده ایجاد شود. بهتر است برای جلوگیری از شدت مسائل، مشاوره‌های لازم را از وکیل خانواده خوب دریافت کنید تا بتوانید فارغ از مسائل دیگر، به مساله اصلی دیه و پرداخت آن بپردازید.

وکیل دیه کیست؟

دیه، مفهومی در قوانین دینی و حقوقی که در بسیاری از جوامع مطرح است و پیچیدگی‌ها و ابهامات مختلفی دارد. این اصطلاح معمولا به مبالغ گفته می‌شود که برای آسیب‌های جسمی کسی که به‌صورت تصادفی کشته یا مجروح شده است، تعیین می‌شود.

در پیگیری موارد مرتبط با نحوه محاسبه دیه، انتخاب وکیل متخصص و مجرب بسیار اهمیت خواهد داشت. وکیل با تمامی اطلاعات حقوقی و قضائی مربوط به دیه آشنا است و می‌تواند به شما در تعیین مبلغ دیه، مراحل قانونی و دادگاهی و راهنمایی در رسیدگی به موارد مشابه کمک کند.

گروه وکلای حقوقی دادرسانی، بهترین انتخاب برای اخذ وکیل درجه یک

در این زمینه، موسسه حقوقی دادرسانی به‌عنوان یک منبع معتبر با وکلا و کارشناسان حقوقی و قضائی متخصص در امور دیه، خدمات حقوقی عالی را ارائه می‌دهد. این موسسه به کاربران خود امکان مشاوره رایگان با وکلا و مشاوران خبره را ارائه می کند. وکلای این موسسه، در مراحل پیچیده و دشوار مرتبط با دیه اقدامات لازم را انجام خواهند داد.

اگر شما یا عزیزانتان با مسائل مرتبط با دیه یا هر مورد قانونی دیگر مانند تمکین چیست؟ یا نفقه چیست؟ روبه‌رو هستید، انتخاب یک مشاور حقوقی متخصص این امکان را دارد تا از شما در تسریع و تسهیل رسیدگی به این موارد کمک کند. با انتخاب مجموعه دادرسانی می‌توانید بهترین وکیل خانواده خانم و آقا را در اختیار داشته باشید و موار مربوط به دیه یا هر نوع مشکل دیگر را به‌راحتی حل کنید.