قصاص چیست؟
در قانون، برای هر جرمی مجازاتی در نظر گرفته شده است که باتوجه به شرایط ارتکاب جرم تفاوت دارد. همه ما حداقل یک‌بار اسم قصاص را شنیده‌ایم؛ اما چند نفر از ما واقعا می‌دانند قصاص چیست؟ قصاص یکی از انواع مجازات بر اساس قانون مجازات اسلامی است که به دو دسته کلی قصاص نفس و قصاص عضو تقسیم می‌شود. حکم قصاص مختص جنایات عمدی خواهد بود و شرط و شروطی برای اجرای آن وجود دارد.
مجازات قصاص چیست؟
کلمه قصاص از ریشه کلمه قص به معنای پیگیری‌کردن چیزی است. در اصطلاح حقوقی، در صورتی‌که فرد خاطی جنایاتی عمدی اعم از قتل، قطع عضو و یا ضرب و جرح شخص دیگری مرتکب شود مجازات اولیه او در صورت وجود شرایط، قصاص خواهد بود.
طبق ماده 16 قانون مجازات اسلامی: «قصاص، مجازات اصلی جنایات عمدی بر نفس، اعضا و منافع است که به شرح مندرج در کتاب سوم این قانون اعمال می‌شود.» توجه داشته باشید که پاسخ سوال قصاص چیست؟ لزوما کشتن فرد جانی نیست.
همان‌طور که گفته شد، قصاص به معنای متابعت‌کردن و دنبال اثر چیزی رفتن است. بنابراین، قصاص به‌طور کلی مانند یک مقابله به مثل یا تلافی قانونی خواهد بود. به‌عنوان مثال، در صورتی‌که جانی دست فردی را قطع کند، حکم دادگاه قطع دست جانی خواهد بود.
به همان نسبت، در صورتی‌که جانی زخمی روی بدن دیگری ایجاد کند، بنابر حکم دادگاه باید زخمی به همان صورت، در همان قسمت بدن و به همان عمق روی بدن جانی ایجاد شود.
شرایط و اعمال مجازات قصاص
حالا که فهمیدیم قصاص چیست؟ باید به اجرای مجازات قصاص و شرایط آن نیز بپردازیم. شرایط اعمال مجازات قصاص در قانون اسلامی به طور کلی به شرح زیر است:
تساوی در دین
در تعریف قصاص چیست؟ گفتیم که یک حکم دینی محسوب می‌شود؛ بنابراین به طور طبیعی باید تنها شامل پیروان همان دین شود. اما باتوجه به ماده۳۱۰ قانون مجازات اسلامی، افرادی که به هر دلیلی در کشور اسلامی حضور دارند، حتی اگر واقعا مسلمان نباشند در حکم مسلمان شناخته می‌شوند و حقوق مشابهی دارند.
مطالب حقوقی:
- نحوه محاسبه دیه
- حبس تعزیری چیست؟
- تصرف عدوانی چیست؟
شرایط نهایی قصاص با توجه به مسئله دین
- اگر جانی و مجنی‌علیه هر دو مسلمان باشند، حکم مربوط به قصاص برقرار است.
- اگر جانی غیرمسلمان باشد و بر یک فرد مسلمان، ذمی، معاهد یا مستامن آسیبی وارد کند، قصاص خواهد شد.
- اگر جانی مسلمان باشد و بر یک فرد غیرمسلمان، ذمی، معاهد یا مستامن آسیبی وارد کند، مجازات قصاص اجرا می‌شود.
- اگر جانی مسلمان ذمی، معاهد یا مستامن باشد و بر یک فرد غیرمسلمان که ذمی، معاهد یا مستامن نیست، آسیبی وارد کند قصاص نخواهد شد و به پرداخت دیه و تعزیر مقرر در قانون محکوم می‌گردد.
فقدان رابطه پدری
پدر و اجداد پدری برای قتل فرزند مشمول حکم قصاص نمی‌شوند؛ بلکه دیه پرداخت می‌کنند و احتمال دارد به 3 تا 10 سال حبس محکوم شوند. این حکم متقابلا برای مادر به عنوان یک والد برقرار نیست و قصاص مادر برای قتل فرزند ثابت است.
تساوی در عقل
اگر شخصی که از نظر عقلی سلامت باشد و به هر دلیلی شخص مجنونی را بکشد یا به او آسیب بزند، قصاص نخواهد شد؛ بلکه به پرداخت دیه و حبس برای مدت زمان 3 تا 10 سال محکوم خواهد شد. دانستن اینکه قصاص چیست؟ و چگونه ثابت می‌شود کافی نیست؛ بلکه باید شرایط آن را هم بدانیم. شرایط اجرای قصاص به‌طور خلاصه شامل موارد زیر است:
- درخواست مجنی علیه یا اولیای دم
- اذن رهبری
- اذن مجنی علیه یا اولیای دم
- پرداخت تفاضل دیه
- عدم آزار رسانی به جانی
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شرایط قصاص از خدمات وکالتی معتبر گروه وکلای دادرسانی استفاده کنید.
فرق اعدام با قصاص
در تعریف قصاص چیست گفتیم مجازاتی است که برای مجازات مجرم به نسبت جرمش به‌کار می‌رود. یعنی اگر زخم باشد، مجازات در حد یک زخم و اگر گرفتن جان باشد، مجازات مرگ خواهد بود. اعدام مجازاتی محسوب می‌شود که زیر مجموعه قصاص قرار می‌گیرد و برای جرم‌های خاصی (بدون توجه به میزان آسیب وارده و غیره) صادر خواهد شد و هدف آن گرفتن جان شخص است. برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر در مورد تفاوت این دو می‌توانید با بهترین وکیل کیفری در مجموعه دادرسانی ارتباط برقرار کنید.
تفاوت‌های کلی اعدام با قصاص
- حکم مربوط به قصاص فقط توسط قاضی صادر می‌شود؛ اما حکم اعدام با اقامه دعوی از طرف دادستان هم صادر خواهد شد.
- در تعریف قصاص چیست گفتیم قصاص مجازاتی بر اساس آیات قرآن در نظر گرفته می‌شود که به صورت قانون درآمده است. بنابراین مختص آسیب عمدی و یک مجازات حدی خواهد بود که نوع و میزان آن در شرع تعیین شده است. اما اعدام یک مجازات تعزیری یا بازدارنده محسوب می‌شود که توسط قانون‌گذار برای جرائم مختلفی مانند زنا، سرقت حدی، محاربه و غیره صادر خواهد شد.
- مجنی‌علیه می‌تواند شخص جانی را ببخشد و حکم مربوط به قصاص را رفع کند. اما حکم اعدام غیرقابل‌بخشش خواهد بود.
- نحوه اجرای اعدام ثابت است؛ یعنی دارزدن، تزریق و هر شکل دیگر اعدام همواره به یک صورت انجام می‌شود. اما نحوه اجرای قصاص به نحوه ارتکاب جرم بستگی دارد. یعنی اگر جانی انگشت فردی را با چاقو قطع کرده باشد، برای اجرای قصاص او حتما باید از چاقو استفاده شود و گزینه‌های جایگزین مانند ساطور قابل‌قبول نیستند.
جمع‌بندی
پاسخ به سوال قصاص چیست؟ طولانی و پرجزئیات است. اما به طورکلی قصاص به مجازاتی گفته می‌شود که به نسبت جرم جانی اعمال می‌شود و می‌تواند شامل آسیب بدنی، قطع عضو و اعدام شود. به‌عنوان یک مجازات حدی، حد و حدود آن در شرع اعلام شده است و با توجه به آموزه‌های دین، قابل بخشش خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر، با وکلای مجرب مجموعه دادرسانی تماس بگیرید.
0 comments